مطالعات ارتباطات بین فرهنگی - بردیا مختاری

INTERCULTURAL COMMUNICATION STUDIES
مطالعات ارتباطات بین فرهنگی - بردیا مختاری

این وبلاگ جهت نشر مطالعات واحد درسی ارتباطات بین فرهنگی کارشناسی ارشد رشته‌ی علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران- استاد سعیدرضا عاملی- ایجاد شده‌است.
-بردیا مختاری

۲ مطلب در اسفند ۱۳۹۷ ثبت شده است

پیرامون خشم

۲۱
اسفند

خشم یا عصبانیت، از حس‌هایی است که همه ی انسان ها در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. شاید به جای اینکه یک سره بروز عصبانیت را نهی کنیم، بهتر باشد آن را در کنار زمینه‌های بروزش بشناسیم. شایان ذکر است که عصبانیت در فرایند گفتگوی بین فرهنگی و به طور کلی هر نوع تعامل بشری، می تواند باعث ایجاد اختلال در ارسال و دریافت پیام ها شود. البته، اگر انسان ها بتوانند برای عصبانیتی که در ذهنشان ایجاد شده، راهکار هایی تعاملی و سازنده پیدا کنند، شاید عصبانیت خود بتواند باعث ایجاد ارتباط هم بشود


 

وب سایت انجمن روانشناسان آمریکا، به نقل از دانشنامه ی روانشناسی، عصبانیت را اینگونه تعریف می کند: (1)

Anger is an emotion characterized by antagonism toward someone or something you feel has deliberately done you wrong. 

Anger can be a good thing. It can give you a way to express negative feelings, for example, or motivate you to find solutions to problems.

But excessive anger can cause problems. Increased blood pressure and other physical changes associated with anger make it difficult to think straight and harm your physical and mental health.

با استفاده از تعریف این نهاد علمی، شباهت نقش عصبانیت با آنچه در ابتدای پست ذکر شد، واضح تر می شود.

عصبانیت چاقویی دو لبه است، زیرا راه را برای بیان احساسات منفی (که خود نوعی از ارتباط گیری است) باز می کند؛ ولی هم زمان می تواند باعث بروز خطا در تصمیم ها و تفکر سالم انسان نیز بشود.

عصبانیت کنترل نشده در بلند مدت، باعث فشار خون بالا، سردرد و اضطراب می‌شود. (2)

جهت مثال برای فواید عصبانیت، به این سخنرانی تد-تاک توجه کنید که سخنران در آن نقش عصبانیت را در زندگی زنان بررسی می‌کند و همچنین به نقش عوامل جنسیتی و نژادی و سایر تمایز دهنده‌های انسان‌ها بر تفسیری که جامعه از بروز خشم در افراد خواهد داشت اشاره می‌کند و از انسان ها میخواهد به جای تحلیل خشم افراد بر اساس جایگاه بروز دهنده ی آن، به تحمل و درک یکدیگر بپردازند.:

 https://www.ted.com/talks/soraya_chemaly_the_power_of_women_s_anger/transcript?language=en

 

به طور کلی فرایند کوتاه مدتی که باعث تحریک خشم و دگرگونی نظام تصمیم گیری در انسان ها می شود، به این صورت کار می کند که در اثر یک عامل محرک (بیرونی یا درونی؛ یعنی یا بر اثر عامل خارجی یا بر اثر ایجاد یک تفکر در ذهن انسان) ضربان قلب و تحرکات قلبی و سطح هورمون تستوسترون در بدن بالا می رود، کورتیزول (هورمون استرس) در بدن کاهش می یابد، و نیمه ی چپ مغز جهت فعالیت تحریک می شود. جالب این جاست که در تحقیقاتی که برای درک این موضوع اخیرا انجام شده، به این نتیجه رسیده ایم که هر حس انسان واکنش شیمیایی و بیولوژیک متفاوتی در مغز و بدن ایجاد می کند که با حواس دیگر تفاوت دارد.(3)

در نهایت، 10 اصل ساده را برای رفتار هنگام خشم از وبسایت معتبر مایوکلینیک مستقیما جهت نقل قول ترجمه می‌کنم: (3)


یک هنگام خشم، قبل از هر صحبتی فکر کنید

دو وقتی آرام شدید، عصبانیت خود را به زبان بیاورید و نشان بدهید.

3 فعالیت بدنی داشته باشید.

4 وقتی را به خودتان استراحت بدهید ( به اصطلاح از time out  استفاده کنید)

5 از ضمیر (من) استفاده کنید، استفاده از ضمایر دوم شخص، وضعیت را وخیم تر می کند.

6 به دنبال راه حل های حل مشکل بگردید.

7 کینه به دل نگیرید، بخشش یک حس بسیار قدرتمند و سازنده است.

8 از شوخی و طنز جهت کاهش حساسیت فضا استفاده کنید.

9 تمریناتی را برای ریلکسیشن و کسب آرامش از قبل تمرین کنید. این ها هنگام خشم به شما کمک می کنند.

10 بدانید چه زمانی وقتش رسیده که از یک پزشک یا مشاور کمک بگیرید. اگر عدم توان کنترل خشم در ما تبدیل به یک رویه‌ ی همیشگی شده باشد، برای پیشگیری از وخامت اوضاع و ایجاد آسیب برای خود و دیگران، باید از کمک بالینی و مشاوره‌ ای بهره ببریم.

 

 

 منابع:

 (1)

  https://www.apa.org/topics/anger/index

(2)

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/anger-how-it-affects-people

(3)

https://www.sciencedaily.com

(4)

https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/adult-health/in-depth/anger-management/art-20045434


  • بردیا مختاری

مرکزیت یافتن فرهنگ، یعنی زیربنا و مرکز ثقل یک جامعه را، فرهنگ آن در نظر بگیریم. در گذشته، مرکزیت حول محور های مختلفی قرار می گرفت، در رویکردهای قدیمی تر، مرکزیت با سلطه و نیروی نظامی هر جامعه بود، و هنگامی که مارکس نظریات خود را بیان کرد، مرکزیت در مطالعات جامعه شناختی کم کم به اقتصاد کشیده شد. رویکرد مارکس در مرکزیت دادن به اقتصاد، بیشتر مطالعات قرن بیستم میلادی را تحت سیطره قرار داده است و برای شناخت جوامع، جنبش ها و تحولات اجتماعی، اولین سرنخی که محققان به دنبال آن می گشتند، عوامل اقتصادی بود.

در این یادداشت، گذشته از بحث مرکزیت، به اهمیت خاصی که فرهنگ در شناخت جوامع دارد می‌پردازم.

رویکردها به فرهنگ متفاوت است، گروهی فرهنگ را یک عنصر بسته و شدیداً محتاج به کنترل می‌دانند، این رویکرد بیشتر در رژیم های سیاسی - نظری ای وجود دارد که به گفتگوی بین فرهنگی قائل نیستند و دیگران را به چشم رقیب می بینند. یکی از افرادی که به تئوریزه کردن و مطالعه دقیق این رویکرد پرداخته است هانتینگتون بوده. او در نظریه ی برخورد تمدن ها، فرهنگ ها را به عنوان رقبایی که بر سر منافعشان هم دیگر را نابود خواهند کرد در نظر میگیرد(1). البته رویکرد وی، با انتقادهای مختلفی مواجه شد، از جمله اینکه سازمان ملل متحد، سال 2001 را در ابتدای قرن حاضر، به پیشنهاد رییس دولت ایران، سال گفتگوی تمدن ها نامید. جالب اینکه، روز 30 شهریور نیز از سوی دولت ایران روز گفتگوی تمدن ها نامیده شد، اما با روی کار آمدن دولت بعدی، در سال 1389، این روز از تقویم ها حذف شد.(2) فارغ از جهت گیری سیاسی - اجتماعی، همین موضوع حاکی از تکثر نگاه هایی است که به فرهنگ وجود دارد، تکثری که در خود فرهنگ هم به طریق اولی موجود است و یکی از وظایف محقق مطالعات بین فرهنگی، توجه به این چندگانگی فرهنگی در سطح ملی و فراملی است.

نکته ی جالبی که در این مسئله وجود دارد، مرکزیت یافتن فرهنگ حتی در نظر افرادی که فرهنگ ها را در عرض یکدیگر و به عنوان رقیب بررسی می کنند است. در نظر هانتینگتون، این فرهنگ است که تمامیت تمدن را شکل می دهد و در نبردی که او بین جهان های تمدنی ترسیم میکند، فرهنگ ها هستند که مقابل هم قرار می گیرند(همان).

حال بیشتر به مفهوم و اهمیت فرهنگ می پردازم،فرهنگ فارسی معین واژهٔ «فرهنگ» را مرکب از دو واژهٔ «فر» و «هنگ» به معنای ادب، تربیت، دانش، علم، معرفت و آداب و رسوم تعریف کرده‌است.(3)

واژهٔ فرهنگ در پهلوی ساسانی به صورت «فره هنگ» آمده‌است که از دو جزء «فره» به معنای پیش و فرا؛ و «هنگ» به معنای کشیدن و راندن، ساخته شده‌است. در نتیجه «فرهنگ» به معنای پیش‌کشیدن و فراکشیدن است. به همین سبب است که فارسی‌زبانان فرهنگ را سبب پیشرفت می‌دانند.[4]

با مطالعهٔ متن‌های باستانی ایران، درمی‌یابیم که واژهٔ «فرهنگ» از دورهٔ پارسی میانه است که وارد فرهنگ ایران می‌شود و پیش از آن کلمه‌ای که به معنای فرهنگ باشد در این زبان وجود نداشت.

در اهمیت نقش فرهنگ در شناخت جوامع، به عوامل متعددی اشاره شده است، مانند اینکه فرهنگ، برایند همه ی دارایی هویتی جامعه، مانند هنر، تفکر و عشقی است که در گذر قرون و اعصار، به نسل حاضر در جوامع مختلف رسیده است (5)

فرهنگ در عمل نیز، نقشی کنترل کننده بر رفتارهای افراد دارد. فرایند جامعه پذیری اشخاص، در بستر فرهنگ رخ می دهد. در نگاهی کلان، سیستم آموزش و پرورش، سیستم دانشگاهی، ادبیات و رسانه های یک جامعه، همه تحت عنوان فرهنگ قابل جمع هستند. از این رو، بی راه نیست که بگوییم فرهنگ، تعیین کننده ترین نقش را در همه ی تصمیمات خودآگاه و ناخودآگاه دولت ها و ملت ها بازی می کند.


تهاجم فرهنگی چیست؟

با توجه به اهمیت بالای فرهنگ، گاهی جهت حل تضادهای بین فرهنگی، به روش‌های غیر دموکراتیک و هجومی توصل می شود.

تهاجمِ فرهنگی به معنی انتقال معانی میان نظام‌های فرهنگی بدون رضایت دوطرفه است. به عبارت دیگر، اگر یک نظام فرهنگی، ارزش‌های خود را با استفاده از قدرت بر نظام دیگری تحمیل کند، تهاجم فرهنگی صورت می‌گیرد. برخلاف مبادله فرهنگی که در آن نظام‌ها توسعه یافته و تغییرات را برمی‌تابند؛ در تهاجم فرهنگی، ارزش‌های اصلی هر نظام مورد تردید قرار می‌گیرد و به مرور زمان نظام‌های ارزشی و فرهنگی از بین می‌روند.(6)

در هر حال، هدف از این پست، بیانی کلی از اهمیت فرهنگ در مطالعات شناخت جوامع و مطالعات ارتباطات بین فرهنگی بود؛ همچنین تهاجم فرهنگی به عنوان یکی از روش های مرسوم در روبرو شدن با فرهنگ دیگران (که امروزه به شکل ویژه ای توسط کشورهای مختلف مخصوصا کشورهای غربی انجام میگیرد) معرفی شد.

 البته  ذکر جزئی تر نقش و اهمیت فرهنگ در ارتباطات، مجال و مقالی مفصل و جداگانه می‌طلبد.



1- اﻣﯿﺮی، ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ ی ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻤﺪنﻫﺎی ﻫﺎﻧﺘﯿﻨﮕﺘﻮن و ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﺶ : ﺗﻬﺮان، ﻣﻮﺳﺴﻪ ﭼﺎپ واﻧﺘﺸﺎرات وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ.

2 ۳۰ شهریور، روز جهانی گفتگوی تمدن ها، وب سایت پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

3- ذیل فرهنگ در فرهنگ فارسی دکتر معین

4- بهمردی، ریشه‌های واژه فرهنگ در دوره میانه، خبرگزاری ایبنا

5- Why is Culture Important and How Does it Influence People وبسایت opinionfront

6- روح‌الامین، محمود. زمینه‌فرهنگ‌شناسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات عطار، ۱۳۶۸


  • بردیا مختاری